روستای گردشگری پاده
روستای گردشگری پاده 
روستایی که بوی تاریخی کهن می‌دهد
روستای گردشگری پاده در دو کیلومتری شرق روستای اسلام‌آباد و چهار کیلومتری شمال شرقی شهرستان آرادان واقع‌شده و مخلوطی از باورهای فرهنگی طوایف مختلف است که در سالیان گذشته به دلایل مختلف به این روستا مهاجرت کرده‌اند و درواقع، جابجایی‌های مکرر، تنوع فرهنگی را در این روستا قوام داده است.
پاده بخش عمده‌ای از شهرت خود را به دلیل قرارگرفتن بر سر راه تاریخی ابریشم، بناهای تاریخی و سفرنامه‌های مختلف همراه دارد تا جایی که ناصرالدین‌شاه قاجار، هرتوم شیندلر (سفیر کبیر پروس) و صنیع‌الدوله ازجمله افرادی هستند که در سفرنامه یا کتاب خود، اطلاعات مهمی از وضعیت پاده در حدود یک قرن پیش آورده‌اند.
برخی معتقد هستند زمین‌های این روستا بسیار حاصل خیز بوده است و مردم بهره‌های فراوانی از آن می‌بردند، به همین به «بهره‌ده» معروف بوده و به‌مرورزمان، در گردش کلام‌ها و زبان‌ها به پاده تغییر نام یافته است.
آب‌انبارهای تاریخی پاده
به گفته علی محسنی درگذشته سه آب‌انبار در روستا وجود داشته است، آب‌انبار شیخ علی در سال ۱۳۲۰ و آب‌انبار خونی در سال ۱۳۱۰ و آب‌انبار ترابری در زمان قاجار ساخته می‌شود. این روستا دارای سه حمام بوده و یک‌خانه گاه قدیمی كه این خانه گاه در سال ۱۳۶۲ دایر شده است.
محسنی در خصوص مکان‌های ثبت‌شده این روستا می‌گوید: امامزاده سلطان ابوسعید پاده به شماره ۲۰۱۶۵ در سال ۸۶، قلعه پاده به شماره ۵۸۱۱ در سال ۸۱، حمام پاده در سال ۹۰، یخچال پاده به شماره ۲۰۱۵۷ در سال ۸۶، آب‌انبار روستا به شماره ۱۹۹۵۳ در سال ۸۶ و مفروش این روستا به‌عنوان میراث فرهنگی در سال ۹۱ به ثبت میراث فرهنگی کشور رسیده است.
دژ یا قلعۀ روستای پاده
مهم‌ترین و قدیمی‌ترین اثر تاریخی پاده، قلعه عظیم و ستبر آن است. این قلعه بلند و باعظمت با مساحت بیش از یک هکتار از خشت و گل ساخته و در مرکز روستا واقع‌شده است. دو دورۀ معماری پیش از اسلام و دورۀ اسلامی را پشت سر گذاشته، که دوره اسلامی آن به قرن ۱۳ هجری می‌رسد. این قلعه به شکل مدور بر روی یک محوطه بزرگ و بلند آبرفتی ایجادشده است.
دورتادور آن در بالای همین تپه عظیم آبرفتی، دیوارهای عظیمی ایجاد کرده‌اند. دیوارهای سمت شمال آن بسیار بلند و دست‌نیافتنی است، در سمت جنوب که دروازه ورودی در آن تعبیه‌شده و احتمالاً دارای طاق نیز بوده است، دیوارهای اطراف کوتاه‌ترند. ورودی قلعه در دوره قدیم دارای یک در سنگی عظیم بود که مدتی از این در به‌عنوان پل استفاده می‌شد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان آرادان درباره این روستا، می‌گوید: بافت قدیمی روستا بیش از یك قرن قدمت دارد و شواهد نشان می‌دهد که حدود ۱۲۰ الی ۱۵۰ نفر در قلعه زندگی می‌کردند و سپس بیرون آمده و روستا را ساخته‌اند.
یخچال یا یخدان
کی از بناها و تأسیسات آبی پاده، یخچال یا یخدان آن است که قدمت آن به دوره قاجاریه می‌رسد. این یخدان در سال ۱۳۸۶ به شماره ۲۰۱۵۷ در فهرست آثار ملی و تاریخی کشورمان ثبت‌شده است. ساختمان این یخچال گنبدی و از خشت و گل ساخته‌شده است. یخدان پاده در تابستان‌های گرم، یخ موردنیاز مردم و رهگذران را به‌خوبی تأمین می‌کرده است.
حمام عمومی پاده (حمام کربلایی)
حمام کربلایی روستای پاده نیز بیش از۱۲۰ سال قدمت دارد که بانی آن کربلایی خدیجه خانم صائمی بوده و مصالح به‌کاررفته در این حمام، شامل سنگ، آهک و ساروج است. این حمام معماری بسیار جالبی دارد و باوجود گذشت سالیان زیاد از زمان ساخت آن، تقریباً سالم و پابرجا باقی‌مانده است در حدود ۵۰ سال پیش تعمیرات اساسی شد. ساختمان حمام شامل یک سردر کوچک است که با چهار پله وارد رختکن می‌شود.
در جنب حمام کربلایی خدیجه، حمامی وجود داشته است که اکنون دیگر اثری از آن وجود ندارد؛ که برخی قدمت آن را حدود ۲۵۰ سال ابراز می‌دارند. این حمام از نوع حمام‌های خزینه‌ای بوده و کوره‌خانه آن در سمت شمال آن واقع‌شده بوده است.
و اما حمام حاج غلامرضا ترابی دیگر بنای تاریخی روستای پاده است، این حمام در سال ۱۳۳۴ شمسی توسط شادروان حاج غلامرضا ترابی در محله صائمی‌ها یعنی قسمت شمالی روستای پاده، با مصالح آجر و سیمان ساخته‌شده است. حمام موصوف دارای چهار دستگاه دوش بوده و اولین حمام دوش، در منطقه آرادان به‌حساب می‌آید.
18 بهمن ماه 97 به اتفاق خاله منیره و عمو محمد راهی پاده شدیم چه روستایی.....................
از خندیدن های بدو ورود به روستا بگم تا سمج بازی های آقای طاهری که به هیچ وجه دلش رضا نمیداد ما رو تنها بزاره
از حاظرین روی پشت بام ها بگم تا سرما خوردگی عمو محمد
از قلعه و آتیش روشن کردن و رقص تا کاکتوس چینی و سنگ جمع کردن
توپ بازی حسابی تو حیاط و سبزی های معطر
بخور گرم و بدو بدو کردن های توی قلعه
اتاق های کاه گلی و پرده های گل گلی
خلاصه خیلی خوش گذشت جای همه اونایی که نیومده بودن خالی
